Türkiye’nin dünya çapında tanınan bilim insanlarından ve ilk Sümeroloğu Muazzez İlmiye Çığ‘ı 110 yaşında kaybettik.
Yaşamı boyunca Türkiye’nin aydınlanma sürecinde büyük emkleri olan ve ardından çok sayıda eser bırakan Çığ’ın hayatı merak konusu oldu.
İşte Türkiye için büyük kayıp olan “Muazzez İlmiye Çığ kimdir?” sorusunun cevabı…
Muazzez İlmiye ÇığMUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ KİMDİR?
Sümerolog, bilim insanı, tarihçi Muazzez İlmiye Çığ, 20 Haziran 1914 yılında Bursa’da doğdu. Çığ’ın ailesi Kırım göçmenlerinden olup babası Kırım’dan Merzifon’a, annesi ise Kırım’dan Bursa’ya göç etmişti. 1919 senesinde İzmir’de ikamet ederlerken, İzmir’in Yunan ordusu tarafından işgal edilmesinin ardından güvenli bir yer olan Çorum’a yerleştiler. Muazzez İlmiye Çığ, Çorum’da İlkokula başladı, ailesi Çorum’dan Bursa’ya taşınınca, orada “Bizim Mektep” adında bir özel okula başladı. Bu okulda Fransızca ve keman dersleri de aldı. 1926 senesinde Bursa Kız Muallim Mektebi sınavını kazanarak bu okula girdi. 1931senesinde bu okulu bitirdi. Öğretmen olan babası gibi öğretmenlik yapmak üzere Eskişehir’e atandı. Babasıda Eskişehir’de öğretmenlik yapıyordu. Öğretmenlik yaptığı Eskişehir’de dört buçuk sene çalıştı.
Muazzez İlmiye Çığ, Atatürk’ün emriyle kurulan AÜ Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nin Hititoloji Bölümü’ne 1936 senesinde girdi . Burada, Nazi yönetimindeki Almanya’dan kaçıpTürkiye’ye gelen Prof. Dr. Hans Gustav Guterbock’tan Hitit dili ve kültürü derslerini aldı, Prof. Dr. Benno Landsberger’den Sümer ve Akad dilleri ve Mezopotamya kültürü dersleri aldı. Çığ, Ankara Üniversitesi’nden 1940 senesinde mezun oldu ve İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi Çiviyazılı Belgeler Arşivi’ne uzman olarak atandı. 1940 da okul arkadaşı ve öğretmen Kemal Çığ iledünya evine girdi. Müzede çalıştığı 31 sene boyunca meslektaşı Hatice Kızılay ve Dr. F.R. Kraus ile beraber müzede bulunan Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizleyip sınıflara ayırarak numaralandırdı. Yetmiş dört bin tabletten oluşan çivi yazılı belgeleri belgeliğini meydana getirdi. Üç bin tabletin kopyasını katalog yapıp yayımladı.
Muazzez İlmiye Çığ, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde görev yaptığı süre zarfında; Paris-Louvre Museum, Londra-British Museum, Berlin-Vorderasiatisches Museum gibi bir Eski-Önasya Dilleri Araştırma Merkezi haline getirdi. Almanya’dan, Amerika’dan ve Finlandiya’dan gelen uzmanlarla Sümeroloji yayınları yaptı. Münih’te yapılan 1957 senesinde Oryantalistler Kongresi’ne katıldı. Heidelberg Üniversitesi’nde 1960 senesinde altı aylık bir çalışma yaptı. Roma’da açılan Hitit sergisini 1965 senesinde bu şehirden alarak Londra’ya götürdü. Londra’da kısa bir süre kaldı ve burdada çalışmalarını sürdürdü. Arkeoloji Bölümü’nden 1972 senesinde emekliye ayrıldı.
Emekli olduktan sonra yurtdışında yaşayan Çığ, Philadelphia’daki Asuroloji Kongresi’ne 1988 senesinde katıldı. Philadelphia Üniversitesi Müzesi Tabletler Bölümü Başkanı Prof. Kramer ile yaptığı çalışmalar ve araştırmalar sonucu Sümer edebiyatına yeni konular kazandırarak eksik olan bilgileri tamamladı. Türkçeye çevirdiği Kramer’in “Tarih Sümer’le Başlar” yapıtı 1990-1995-1998 senelerinde Türk Tarih kurumu Kitabın çok ilgi görmesi üzerine 1993 senesinde çocuklar için “Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk” kitabını yazdı. Muazzez İlmiye Çığ İlerlemiş yaşına rağmen yeni yapıt üretmeye devam ederek Sümer ve Hitit kültürlerini tanıtan on beş kitap yazdı.
2000 senesinde bu çalışmaları nedeniyle İstanbul Üniversitesi kendisine ‘Fahri Doktor’ unvanı verdi. 2005 senesinde Osmaniye’nin Çardakköyü’ndeki Anadolu Kültür Araştırmaları Derneği kendisine ‘Özgür İnsan’ ödülü verildi.
2007 senesinde, “Vatandaşlık Tepkilerim” adlı kitabında, “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek” savıyla yargılandı ve ilk duruşmada aklandı.Çığ’ın “Vatandaşlık Tepkilerim” adlı eseri, Galatarasaray Rotary Kulübü tarafından İngilizceye çevrilip yayınlanarak Avrupa ve Amerika’daki üniversite kütüphanelerine dağıtılmıştır.
Muazzez İlmiye Çığ, davet edildiği bazı konferans ve organizasyonlar ile televizyonlarda da Sümer tarihi ve toplum sorunları hakkında konuşmalar yaptı.
Yunan Mitolojisi’nin Sümerlerden alınmış olduğunu iddiasında bulundu. “Sümerli Ludingirra”adlı kitabı 2004 senesinde İran’da basıldı. Kendisine Adana Tepebağ Rotary Kulübü Meslek Hizmet Ödülü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fahri Doktora unvanı, Osmaniye Anadolu Kültür Araştırmaları Derneği ‘Özgür İnsan’ ödülü verilen Muazzez İlmiye Çığ iki kız annesiydi.
ESERLERİ
Kur’an İncil ve Tevrat’ın Sümer’deki Kökeni (1995), Sümerli Ludingirra- Zaman Tüneliyle Yolculuk (1996), İbrahim Peygamber – Sümer Yazılarına ve Arkeolojik Buluntulara Göre (1997), İnanna’nın Aşkı / Sümer’de İnanç ve Kutsal Evlenme (1998), Zaman Tüneliyle Sümer’e Yolculuk (1998), Hititler ve Hattuşa / İştar’ın Kaleminden(2000), Gılgameş / Tarihte İlk Kral Kahraman (2000), Ortadoğu Uygarlık Mirası (2002), Ortadoğu Uygarlık Mirası 2 (2003), Sümer Hayvan Masalları (2003), Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği (2004), Vatandaşlık Tepkilerim (2004), Atatürk Düşünüyor (2005), Sümerlilerde Tufan / Tufan’da Türkler (2008).
SÜMEROLOG KİMLERE DENİR?
Sümerolog ise Sümer dili, yazını ve yapıtlarıyla uğraşan, bu alanda araştırmalar yapan bilim adamı olarak tanımlanabilir.
