İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Başkanı Buğra Gökce, Türkiye’de eğitimde yaşanan derin krizleri ve sosyal eşitsizlikleri gündeme taşıdı. Gökce, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, 9 Eylül’de başlayacak yeni eğitim-öğretim yılına ilişkin ekonomik verileri ve eğitimdeki sorunları paylaştı.
EĞİTİM HARCALAMALARI YÜZDE 20 ORANINDA ARTTI
Gökce, TÜİK verilerine dayanarak, Ağustos ayında yıllık enflasyonun yüzde 51,9 olduğunu ve eğitim harcamalarının bu dönemde yüzde 120 oranında arttığını belirtti. Öğrencilerin temel kırtasiye harcamalarının yüzde 71,9, okul giyim harcamalarının yüzde 62,5 ve okula başlama masraflarının ise yüzde 64,9 oranında yükseldiğine dikkat çekti.
Gökce’nin açıklamalarına göre, Türkiye’de eğitim sistemi büyük bir kriz içinde. MEB’in örgün eğitim istatistiklerine göre, Türkiye’de 17,5 milyon öğrenci bulunuyor ve toplam 75 bin 19 eğitim kurumu var. Bu kurumların 60 bin 734’ü devlete aitken, özel okulların sayısı 14 bin 281’e ulaşmış durumda. Özel okulların tüm eğitim kurumları içerisindeki oranı tarihimizde ilk kez yüzde 19’a çıkmış, bu da eğitimde piyasa dinamiklerinin baskın hale geldiğini gösteriyor.
ÇOCUĞUNU OKULA GÖNDERMEYEN VELİLERE YAPTIRIM YOK
Gökce, ayrıca Türkiye’de 442 bin 643 çocuğun eğitim sisteminin dışında olduğunu belirtti. Eğitim sistemine dahil olmayan bu çocukların durumu, çocuğunu okula göndermeyen velilere uygulanan idari para cezası veya hapis cezası gibi yaptırımların fiilen uygulanmadığını ortaya koyuyor.
Orta öğretimdeki öğrenci sayısının son 22 yılda 2 kattan fazla artarak 6 milyon 789 bin 681’e ulaştığını vurgulayan Gökce, bu artışın büyük bir kısmının açık liselerde yaşandığını belirtti. Açık lisedeki öğrenci sayısının 22 yılda dört kattan fazla artarak 2 milyon 9 bin 480’e çıktığını ifade etti. Bu durum, ortaöğretimdeki öğrencilerin üçte birinin açık liselerde eğitim aldığını gösteriyor.
695 ÇOCUK İŞÇİ İŞ KAZASINDA YAŞAMINI YİTİRDİ
Çocuk işçiliği konusundaki veriler de endişe verici. TÜİK verilerine göre, 15-17 yaş arası çocukların işgücüne katılma oranı 2020’de yüzde 16,2 iken, 2023 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 22,1 ile son 10 yılın zirvesine çıkmış durumda. Resmi verilere göre çocuk işçi sayısı 853 bin olurken, uzmanlar kayıt dışı çocuk işçi sayısının 2 milyonu aştığını belirtiyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin verilerine göre, 2013-2024 yılları arasında 695 çocuk işçi çalışma esnasında yaşamını yitirdi.
Gökce, Türkiye’nin OECD ülkeleri arasında çocuk yoksulluğunda ilk sırada yer aldığını vurgulayarak, derin yoksulluk sorununun özellikle çocukları etkilediğini belirtti. Ülkenin eğitim bütçesine yapılan yatırımların da azaldığını belirten Gökce, 2002 yılında eğitim bütçesinin yüzde 17’sinin yatırıma ayrıldığını, bu payın 2023 yılında yüzde 9’a düştüğünü ifade etti. Eğitimde yaşanan bu krizlerin çözülmesi için daha fazla yatırım ve reform gerektiğini vurguladı.
