Yürürlükten kaldırılan tebliğde iş yeri kiralamalarında hem kiracıya hem kiralayana ceza kesilirken konut kiralamalarında kiracıya ceza uygulanmıyordu. TBMM’de temmuz ayında kabul edilen Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile kiracıya da ceza kesilmesi imkanı getirilirken söz konusu ceza tutarları artırıldı.
5 BİN TL’DEN AZ OLMAYACAK
Bu kapsamda kira ödemelerini banka ve PTT aracılığıyla yapmayan, elden gerçekleştirenlere her bir tespit için kira tutarının yüzde 10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilecek. Kesilecek ceza tutarı 5 bin liradan az olamayacak. Eski uygulamada bu, kira tutarının yüzde 5’i ve asgari 3 bin lira olarak uygulanıyordu. Getirilen zorunluluklara uymayan gayrimenkul sahibi veya kiracının her birine, her bir işlem için;
“Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 20.000 Türk lirasından, ikinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 10.000 Türk lirasından ve bunlar dışında kalanlar hakkında 5.000 Türk lirasından az olmamak üzere işlem tutarının yüzde 10’u oranında ceza” kesilecek.
Kiracı, ödemenin elden yapıldığını, ödemeyi takip eden 5 iş günü içinde idareye bildirirse ceza kesilmeyecek. Bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezası üst sınırı da 8 milyon 700 bin liradan 20 milyon liraya çıkarıldı. Konunun önemli ve kritik olması nedeniyle tebliğde kira ve kiracıları ödeme şekilleri ve hesaplamalarına ilişkin değişiklik örnekler verildi.
TÜCCARA CEZA ÖRNEĞİ
ÖRNEK 4: İki kişi yüzde 50 oranla sahip oldukları gayrimenkulü 2024 yılında ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan birine iş yeri olarak aylık 40.000 TL’ye kiraya vermiş olsun. 2024 yılı Ekim, Kasım aylarına ilişkin kira bedellerinin elden ödediğinin tespit edilmesi durumunda; kiraya veren her iki gayrimenkul sahibi ile kiracıya ceza kesilecek. Buna göre; kiraya veren iki kişiye her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, hisseleri nispetinde elden tahsil ettikleri 20.000 TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan 2.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, toplamda iki ay için 10.000’ner TL tutarında cezası kesilecek. Kiracıya ise her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden ödediği 40.000 TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan 4.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 20.000 TL’nin altında kaldığından, toplamda iki ay için (2×20.000=) 40.000 TL tutarında ceza kesilecek. Kiracının, kiranın tamamını gayrimenkul sahiplerinden birinin banka hesabına yatırması halinde ceza söz konusu olmayacak.
İŞYERİ OLARAK KİRAYA VERME
ÖRNEK 5: Bilanço esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefi bir kişi, ticari işletmesine kayıtlı gayrimenkulü, 2024 yılının Ekim ayından itibaren 350.000 TL’ye iş yeri olarak bir Anonim Şirkete kiraya vermiş olsun. Kiracı Anonim Şirketin 2024 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin kira bedellerinin 100.000 TL’sini banka aracılığıyla, kalan 250.000 TL’sini ise elden ödediği tespit edilmesi halinde, kiraya veren ve kiracı Anonim Şirkete ceza kesilecek. Buna göre; kiraya veren ve kiracı Anonim Şirkete her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden ödenen ve tahsil edilen 250.000 TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan 25.000 TL ceza tutarı, asgari ceza tutarı 20.000 TL’nin üzerinde olduğundan, toplamda üç ay için 75.000 TL tutarında ceza kesilecek.
GÜNLÜK VE HAFTALIK KİRALAMA
ÖRNEK 6: Sahibi olduğu konutu kısa süreli olarak günlük, haftalık veya aylık olarak kiraya veren ve bu faaliyeti nedeniyle işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefi bir kişi, 2024 yılının Ekim ayında on beşer günlük konaklayan iki müşterisinin her birinden 60.000 TL hizmet bedelini peşin olarak elden tahsil etmiş olsun. Elden ödeme yapıldığı için ceza kesilecek. Buna göre; kiraya veren kişiye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden tahsil ettiği 60.000 TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan 6.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 10.000 TL’nin altında kaldığından toplamda iki işlem için 20.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecek. İki müşterinin her birine ise elden ödedikleri 60.000 TL kira tutarının yüzde 10’u olarak hesaplanan ve asgari ceza tutarı üzerinde kalan 6.000 TL tutarında ceza kesilecek.
