Vatandaş ekonomi yönetiminin tavizsiz tahsilat politikası belirlediği vergi yükünün altında ezilirken milyar liralık ciro yapan şirketlerin vergi borcu affedildi. Kamu ihalesi almakta rekor kıran şirketler vergi ödememe konusunda da rekor kırdı. Vergi tahsilatındaki adaletsizlik sonucunda Türkiye vergi ödeme alışkanlığı konusunda Avrupa’da sonuncu sırada yer aldı. Vergi kaçakçılığında ise OECD ülkeleri arasında zirvede yer aldı.
Dünya Bankası ve OECD verilerine göre, vergi tahsilatı konusunda Avrupa’nın en kötü Türkiye oldu. Veriler Türkiye’de, vergi tahsilatı oranı olması gerekenin yüzde 30 altında kalıyor. Vergi bilinci eksikliği, vergi aflarının sıklığı ve kayıt dışı ekonomi potansiyeli düşüren en önemli nedenler olarak gösteriliyor.
OECD verilerine dayandırdığı habere göre Türkiye’de ekonominin yaklaşık %30’unu kayıt dışı sektör oluşturuyor; bu oran, Türkiye’yi OECD ülkeleri arasında vergi kaçakçılığı konusunda zirveye taşıyor.
Gelişmiş ülkelerde ise vergi ödeme vatandaşlık görevi ve ahlaki sorumluluk olarak kabul ediliyor. Özellikle Avrupa ve ABD’de vergi ödeme bilinci eğitim sisteminin ilk aşamalarından itibaren bireylere aşılanıyor. Vergi kaçırmak, vergi ödememek toplum tarafından hoş karşılanmıyor. Vergi ödemeyenler toplum baskısı ve dışlanma ile karşı karşıya kalırken, denetimler de oldukça sıkı uygulanıyor. Bu da vergi uyumunu artırarak devletin gelir akışının sürekliliğini sağlıyor.
‘VERGİ AFFI’ OLAN TEK ÜLKE TÜRKİYE
Türkiye’de ise dünyada eşi benzeri görülmeyen bir ‘vergi affı’ sistemi var. Vatandaşların büyük bir kısmı da ‘vergi affı’ düşüncesiyle vergi borçlarını ödemekten kaçınıyor. Bu durum da vergi ödeme alışkanlıklarını olumsuz etkiliyor.
Vergi affı uygulamalarına yönelik eleştiriler, bu afların vergi disiplinini zayıflattığı ve düzenli vergi ödeyen mükellefleri olumsuz etkilediği yönünde… OECD ülkeleri ve ABD’de ise vergi affı uygulanmıyor. Bazı ülkelerde ise belirli borç yapılandırmaları ve ödeme kolaylıkları sunuluyor.
UZUN VADEDE ‘ZARAR’ OLARAK DÖNÜYOR
Uzmanlar, Türkiye’deki sık af uygulamalarının kısa vadede bütçe açığını kapatma yönünde fayda sağlasa da, uzun vadede vergiye uyumu olumsuz etkilediğini belirtiyor. Türkiye’deki kayıt dışı ekonomi oranı ve vergi kaçakçılığı verileri, devletin düzenli gelir elde etmesini zorlaştırıyor.
Türkiye, vergi alanında dünya ortalamasının üstünde bir kapsama sahipken, tahsilatta yaşanan aksaklıklar bu potansiyelin tam olarak değerlendirilemediğine işaret ediyor. Uzmanlara göre, Türkiye’nin vergi bilinci oluşturacak eğitim sistemini güçlendirmesi, vergi aflarını sınırlaması ve etkin denetim mekanizmaları geliştirmesi, vergi tahsilat performansını artırmak için kritik adımlar olacak.
