Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar, çocukların annelerinin yemek lezzetlerini doğumdan önce öğrendiklerini doğrulamaktadır. Ancak aslında anne karnında öğrenme sadece yemeğin tadıyla sınırlı değildir. Üstelik bu sadece insan bebekleriyle de sınırlı değil. Deneyler, küçükten büyüğe her tür hayvanın daha doğmadan dünyayı keşfetmeye başladığını gösteriyor. Bebekler anne karnındaki tatları, kokuları, sesleri ve hatta görüntüleri dikkatle gözlemlerler.
Belfast Üniversitesinden Peter Goepper bu soruyu bulmaya karar verdi. Anneleri hamilelik sırasında sarımsak bazlı yiyecekleri tercih eden veya hiç sarımsak yemeyen 33 çocuğu gözlemledi.
Bilim insanı, hamilelik sırasında sarımsak yiyen annelerin 8 veya 9 yaşlarında bile sarımsaklı patates yemekten keyif alması nedeniyle çocukların mutfak zevklerinin yıllar sonra bile korunduğunu buldu.
Peki insan bebekleri anne karnında yemeğin tadını nasıl alabilir? Goepper’ın açıkladığı teorilerden biri, tatların amniyotik sıvıya salındığı ve fetüsün bunu yuttuğu zaman (hamileliğin yaklaşık onuncu haftasından itibaren) “tadını aldığı”dır.
Tatlar ayrıca annenin kanı yoluyla doğrudan fetal kana da geçebilir. Örneğin sarımsak, yemekten sonra birkaç saat boyunca vücudumuzun sistemlerinde kalır. Bu, onu yedikten sonraki gün bile neden yakın mesafeden koklayabildiğinizi açıklıyor. Araştırmacılar, bir meyvenin mutfak tercihlerinin yalnızca güçlü tatlardan değil, aynı zamanda örneğin havuç tadından da etkilenebileceğini kanıtladı. Bu tür çıkarımlar size bilim dışı geliyor. Memeli yavrularda tat ve kokunun emme sürecini başlatan önemli faktörler olduğunu düşünün.
Bilim insanı, “Bebek memeye bağlandığında, anne karnında 30 hafta boyunca alışık olduğu tadı anne sütünde de hisseder ve dolayısıyla bunu iyi algılar” diye açıklıyor. “Tadı farklıysa beslenme daha sorunlu hale gelebilir.” Anne, doğmamış civcivlerine özel sinyaller öğretir. Bu nedenle tavşan, sıçan, köpek ve kedi gibi memelilerde doğum öncesi tat algısının yaygın olması şaşırtıcı değildir.
Bu mekanizma, yeni doğanları tehlikeli yiyeceklerden korumak ve aynı zamanda annelerini tanımalarına yardımcı olmak için gelişmiştir. Goepper, “Bu mantıklı çünkü doğal olarak bizimle ilgilenmeye programlanmış olanları tanıyabilmek çok önemli” diyor. Bu, özellikle diğer türler tarafından sömürülen ve onlara yavrularının beslenmesini sağlayan hayvanlar için önemlidir.
Avustralyalı bilim insanları, Malurus cyaneus kuşunun davranışını gözlemlerken tesadüfen dişilerin yumurtalarını kuluçkaya yatırırken, yumurtadan çıktıktan sonra aç civcivlerinin çığlıklarına çok benzeyen özel sesler çıkardıklarını fark ettiler.
Annenin bu şekilde doğmamış çocuklarına yumurtadan çıktıktan sonra ona seslenecekleri özel sinyalleri öğretmesi oldukça mümkündür. Bilim insanları bu hipotezi test etti ve ebeveynlerine farklı seslenen civcivlerin daha az beslendiğini buldu. Üstelik sinyallerdeki çok küçük farklılıklar bile yetişkin kuşların davranışlarını etkiliyor. Indiana’dan bilim insanları Christopher Garsh ve Robert Lickliter, çirkin ördek yavrusu masalını anımsatan bir deney gerçekleştirdi. Deneyler, kuzey keklik civcivlerinin, doğumdan önce bir kuluçka makinesinde şarkılarının kayıtlarının dinlenmesi durumunda, kendi türlerinin üyeleri yerine Japon bıldırcının ötüşünü tercih ettiğini göstermiştir.
Peki ya insan embriyoları? Rahimdeki sesleri öğrenebilirler mi? New York Üniversitesi’nden psikolog Athena Vouloumanos’un deneyleri, bebeklerin insan konuşmasını diğer seslere, ebeveynlerinin dilini de diğer dillere tercih ettiklerini gösterdi.
İlginç bir şekilde ana dillerini sadece anneleri konuştuğunda değil, aynı zamanda diğer konuşmacıların dudaklarından da öğreniyorlar. Voulumanos’un British Columbia Üniversitesindeki meslektaşının tespit ettiği gibi, iki dil bilen annelerin çocukları da her iki annenin ana diline de eşit derecede aktif bir şekilde yanıt veriyordu.
Finlandiyalı bilim insanlarının yaptığı bir deneyde, bir grup geç hamile kadın neredeyse her gün çocukların ninni şarkısı dinledi. Bebekler doğduktan sonra bilim adamları, bir ensefalogram kullanarak çocukların şarkının melodisindeki küçük değişikliklere verdiği tepkileri test etti. Anne karnında şarkıyı dinleyen bebeklerin beyinleri, melodinin her iki versiyonuna da çok daha aktif tepki verdi. Ninni çalınmayanların beyinlerinden daha fazla bu bebeklerin melodiyi öğrendiğini ve hatırladığını gösteriyor. Bu bulgunun önemli bir sonucu, prematüre doğan bebeklerin işitsel ortamına özel dikkat gösterilmesi gerektiğidir. Yeni doğan ünitesinde çok fazla mekanik gürültü varsa, bebekler bu sesleri konuşma sesleri yerine öğrenebilir ve daha sonra dili öğrenmede zorluk yaşayabilir. Ancak bilim adamları, fetüsün duyabileceği seslerin yapay olarak simüle edilmesi konusunda şüphecidir. Ve bu tür cihazların popülaritesini ticari bir hareket olarak görüyorlar; bu cihazlar doğrudan anne karnındaki bebeklere müzik çalıyor ve mideye bağlanabiliyor, hatta vajinal hoparlörlere sahip olabiliyorlar.
Beklenmedik keşif, zoologlara göre dünyadaki en zengin davranış repertuarlarından birine sahip olan deniz mürekkepbalığını gözlemleyen araştırmacılar tarafından yapıldı. Fransa’nın Aşağı Normandiya kentindeki Cannes Üniversitesinden araştırmacı Ludovic Dickel, mürekkep balığının görsel sistemi yumurtadan çıkmadan yaklaşık üç hafta önce çalışmaya başladığında, hayvanın görme yoluyla öğrenmeye başladığını buldu.
Bir deneyde Dickel ve meslektaşları mürekkep balığı embriyolarının görüntülerini gösterdi. Yengeçler, kimyasal madde salmadıkları için genellikle embriyoların tat veya koku duyusunu etkileyemezler. Yumurtadan çıktıktan sonra yengeçlere maruz kalan mürekkep balıkları, kabuklu aile avını, doğumdan önce görsel ipuçları almayan akranlarına göre çok daha fazla tercih etti. Ludovic Dickel’in ekibi, mürekkep balıklarının yumurtadan çıkmadan dört hafta önce daha da erken öğrenmeye başladığını buldu. Bir yırtıcı hayvan olan Avrupa levreğinin kokusu gibi dokunma ve kimyasal ipuçlarını hissettiler. Hayvanın doğacağı ortamın tehlikelerini öğrenmek, amfibiler için önemli bir hayatta kalma yöntemidir. Birçoğu yırtıcı hayvanlarla dolu ortamlarda gelişir ve yavruların %90-99’u iribaştan yetişkinliğe geçmeden önce ölebilir.
Türün popülasyonunu artırmak için semenderler esaret altında yetiştirilir. Ve bilim insanı, gençlere doğaya salındıklarında karşılaşabilecekleri gerçek dünya tehlikelerini “öğretmeye” çalışıyor. Bu tür esaret altında yetiştirmeye “bir başlangıç” adı veriliyor. Araştırmalar, doğumdan önce öğrendiklerimizin bize sanıldığından çok daha fazla fayda sağlayabileceğini gösterdi.
